İNCE MEMED ASLINDA KİM?

Türk edebiyatı tarihinin en önemli eserlerinden birisi olan ince memed kitabı, aynı zaman da yaşar kemal üzerine az bilinenleri ve hiç bilinmeyenleri ince memed üzerine yapacağımız analizde bulabilirsiniz.

İnce Memed kitabının içeriği hakkında birazdan sizlere uzun ve bir o kadar heyecanlı bir yazıyı paylaşacağım. Öncesinde Yaşar Kemal’in bu kitabı yazarken nelerden esinlendiğini veya hikayenin gerçek olup olmadığı konusun da hep bir şüphe içinde kalıyor insan. Yaşar Kemalin ince memedi yazdığı topraklar benim doğduğum büyüdüğüm genç olduğum topraklardı. Ama ince memedin gerçek bir hikaye olduğunu daha bir hafta önce öğrendim. İnce memed aslında gerçek adı Mehmet Aslan. Yıllarca eşkıyalık yapmış ve hikâyesi o dönemler de dillerden dillere dolaşmış. Her köy yeri her Çukurova insanı memedi sever sayarmış. Sadece kitapta öyle sanırdım ama durum çok farklıymış. Mesela kitapta karısı doğum yaparken öldü yazar ama işin aslı öyle olmamıştır. İnce memed kendisi öldürmüştür karısını, lakin Yaşar Kemal bunu farklı bir şekilde yorumlamıştır. İyide sen bunları nasıl öğrendin dediğini duyar gibiyim. 85 yaşında ve hayatının tamamını dağda geçermiş olan uzun hasan lakaplı dağ adamıdır. Hayatında okuma yazma bilmeyen ve eline hiç kitap dahi almamış bir insanın sanki kitaptan okur gibi ince memedi anlatması sizce de normal bir durum olamaz demi...

Peki, kitapta neler anlatıyor onu da kabataslak şöyle özetleyebiliriz.

Roman, Toroslar ve Çukurova’yı anlatan bir tasvirle başlar. Toroslar’dan Akdeniz’e uzanan Dikenliözü’nde beş köy vardır. Beş köyün tamamı Abdi Ağa’ya aittir. Bu köylerden biri Değirmenoluk’tur. Köyün insanları köylerinden dışarı çıkamaz, köye dışarıdan kimse giremez ve karışamaz. Çünkü bu köyün kendine özgü kanun ve töreleri vardır.

Memed, babasını kaybetmiş, anasıyla birlikte Değirmenoluk’ta yaşayan 11 yaşında bir çocuktur. Abdi Ağa’nın tarlasını sürmekten bıkıp, baskılara da daha fazla dayanamayan Memed, Kesme köyüne gider ve orada Süleyman’a sığınır. Bu durum aslında Abdi Ağa’ya karşı gelmek demektir.

emed’in anası Döne, oğlu eve gelmeyince Abdi Ağa’nın yanına gider. Abdi Ağa ve Döne, Memed’i günlerce dağ bayır arar, ancak bulamazlar. Memed, Süleyman’ın keçilerini güderek kışı Kesme köyünde geçirir. Anasını ve köyünü özlemiş olmasına rağmen dönmemekte kararlıdır.

Memed, bir gün keçileri otlatmak için Değirmenoluk’un yakınlarına gelir. Köyden Pancar Hösük, Memed’i tanır ve haberi Abdi Ağa’ya yetiştirir. Abdi Ağa, Memed’i alıp anasına teslim eder. O yaz Memed, Abdi Ağa’nın tarlalarında çalışır. Abdi Ağa, mahsulün üçte ikisini alıp üçte birini köylüye bırakmaktadır. Ancak Memed köyden kaçtığı için onları cezalandırmış, anasının ektiği buğdayın dörtte üçüne el koymuştur. Kış zorlu geçtiği için köylünün yiyeceği kış ortasında bitmiş, Abdi Ağa köylülere buğday dağıtmış, ancak Döne ile Memed’e buğday vermemiştir. Döne mecburen tek ineklerini ona satmak zorunda kalır.

Memed, artık on sekizine basmıştır. Bir gün arkadaşı Mustafa’yla kasabaya inerler. Burada yaşayan insanların başında ağa olmadığını görünce çok şaşırırlar. Dönüşte mert bir eşkıya olan Kara Ahmet’le karşılaşırlar. Kasabadaki yaşam ve gördükleri Memed’i çok etkiler.

Memed, küçüklüğünden beri Hatçe’yi sevmektedir. Ancak Abdi Ağa, bu sevdayı bile bile Hatçe’yi yeğenine nişanlar. Bunun üzerine Memed ile Hatçe kaçarak bir mağaraya saklanırlar.

Hatçe’nin anası, kızının kaçtığını nişanlısına bildirir. Hatçe’nin nişanlısı doğruca Memed’in evine gidip Döne’yi saçlarından sürüye sürüye Abdi Ağa’ya getirir. Abdi Ağa, Döne’yi dövüp ayaklarının altında çiğner. Sonra adamlarını toplayıp Memed’in peşine düşer. İz sürme uzmanı Topal Ali, izleri takip ederek onları bulur. Abdi Ağa ve adamlarıyla Memed arasında çatışma çıkar. Abdi Ağa’nın yeğeni ölür. Memed ise yaralanır ve oradan kaçar. Hatçe yakalanır.

Memed, Kesme köyündeki Süleyman’ın yanına gider. Süleyman, Memed’i Deli Durdu adındaki eşkıyanın yanına götürür. Deli Durdu, Süleyman’ın hatırını kıramaz ve Memed’i çetesine alır. Ona tüfek ve çok sayıda mermi verir.

Abdi Ağa, köylülerden, yeğenini Hatçe’nin öldürdüğüne dair yalan ifade vermelerini ister. Topal Ali, yalan ifade vermeyi kabul etmez. Abdi Ağa, Topal Ali’yi köyden kovar. Hatçe, hapse düşer.

Deli Durdu’nun çetesiyle soygunlara katılan Memed, silah kullanma konusunda iyice ustalaşmıştır. Bir gün Asım Çavuş ve jandarmalar Deli Durdu ve çetesini kıstırır. Memed ve Cabbar, bu çatışmadan sağ kurtulmayı başarır. Saçıkara aşiretinin ağası Kerimoğlu’nun çadırına sığınırlar. Kerimoğlu, Memed ile Cabbar’ın karınlarını doyurulup, yaralarının temizler ve onlara temiz çamaşırlar verir.

Deli Durdu, Kerimoğlu’nu soymaya karar verir. Kerimoğlu’nun tüm parasını ve altınlarını aldıktan sonra karısının ve çocuklarının önünde soyunmaya zorlar. Memed ve Cabbar, Deli Durdu’nun yaptıklarına dayanamaz, tüfeklerini ona doğrulturlar. Deli Durdu, çadırdan uzaklaşırken ateş etmeye başlar. Memed ve Cabbar karşılık verir. Bu olaydan sonra Memed, Cabbar ve Recep Çavuş, Deli Durdu’nun çetesinden ayrılır.

Beklenen af çıkmış, dağdaki eşkıyaların çoğu tüfeklerini bırakarak teslim olmuştur. Memed, af haberini Cabbar’dan öğrenir. Memed de Cabbar gibi teslim olmayı düşünmektedir. Ama Hürü, onun yakasına yapışıp köylüleri tekrar Abdi Ağa’nın insafına bırakmaması için yalvarır.

Memed, Topal Ali’nin yardımıyla Abdi Ağa’nın kasabada saklandığı evi bulur. Abdi Ağa’yı vurup öldürür. Bu duruma sevinen köylüler bayram eder. Memed ise atını dağlara sürer ve o günden sonra bir daha kimse Memed’den haber alamaz.